De 5 niveaus van AI-systemen en hoe jij ze in kunt zetten

AI lijkt echt alles te kunnen. Maar wat bedoelen we eigenlijk als we het over ‘AI’ hebben? Voor de een is het een chatbot, voor de ander een programmeer-assistent of zelfs een virtuele collega. Het verschil tussen die vormen is groot, en precies dat maakt het belangrijk om te begrijpen waar we nu staan – en waar het naartoe gaat.

OpenAI deelde vorig jaar een roadmap die daarbij helpt. Vijf niveaus van AI-systemen, elk met eigen eigenschappen en toepassingen. Zo leer jij hoe je AI in elke stap van je bedrijfsprocessen en in elke afdeling kunt inzetten.

In dit artikel ontdek je:

• De vijf AI-niveaus van OpenAI, van chatbot tot CEO
• Wat elk niveau kan (en wat nog niet)
• Voorbeelden die het lekker concreet maken
• Hoe jij AI kunt inzetten in je eigen organisatie

De 5 niveaus van AI-systemen

OpenAI gaf in 2024 een uniek inkijkje in hun interne roadmap: vijf niveaus die laten zien hoe AI stap voor stap transformeert van slimme assistent naar zelfstandig opererende organisatie. Elk niveau is een bouwsteen richting Artificial General Intelligence (AGI): AI die net zo veelzijdig, creatief en zelfstandig is als een mens. Volgens Sam Altman, CEO van OpenAI, is dat dé stip op de horizon.

De vijf niveaus van AI volgens OpenAI:

1. Level 1 - Conversational AI: AI die menselijk en vloeiend kan communiceren. Denk aan chatbots en voice assistants zoals ChatGPT en Siri. Slim, maar nog steeds afhankelijk van jouw input.
2. Level 2 - Reasoners: AI die complexe problemen kan doorgronden en oplossen, vergelijkbaar met het denkniveau van een PhD-student. Hier begint AI écht zelfstandig te redeneren.
3. Level 3 - Agents: Niet alleen denken, maar ook doen. Deze AI neemt zelf initiatief, voert taken uit over langere tijd en werkt op de achtergrond voor jou - zonder dat je elk stapje hoeft te begeleiden.
4. Level 4 - Innovators: Hier wordt het spannend: AI die zelf met nieuwe ideeën komt. Van creatieve content tot innovatieve oplossingen die nog niet bestonden. Geen slimme volger meer, maar een echte vernieuwer.
5. Level 5 - Organizations: Het eindstation: AI die functioneert als een volledige organisatie. Van strategie tot uitvoering. Denk: AI die een compleet bedrijf runt, zonder menselijk management.

Level 1 - Conversational AI: AI die met je praat

We beginnen bij het niveau dat iedereen inmiddels kent: AI die vragen beantwoordt. Denk aan ChatGPT, Google Gemini en Copilot in je Office-tools. Maar ook smart speakers als Alexa of Google Assistant, en chatbots op websites vallen hieronder. Deze AI begrijpt taal, stelt zich vriendelijk op en helpt je bijvoorbeeld met het schrijven van teksten, mails of scripts. Slim? Absoluut. Maar echt zelfstandig is het niet. Deze AI is meestal beperkt tot het beantwoorden van je vragen of het volgen van eenvoudige instructies, gebaseerd op datgene dat hij weet.

Stel je dit voor als een handige stagiair die razendsnel iets kan opzoeken of een eerste opzet kan maken, maar die je bij elk verzoek opnieuw moet instrueren.

Marketeers zetten Conversational AI voornamelijk in voor contentproductie, brainstorms of SEO-inspiratie. De AI maakt de eerste opzet, en als marketeer kun je dit verder uitwerken. Ideaal als je writer’s block hebt om je weer vooruit te helpen. Andere bekende voorbeelden zijn het toevoegen van een chatbot aan je website die 24/7 klantvragen beantwoordt of een die specifieke producten aanbeveelt in je webshop. Developers gebruiken het op hun beurt weer voor simpele code-snippets of uitleg bij frameworks.

Conversational AI is een goed voorbeeld van hoe ‘gewoon’ AI al is geworden. Modellen als GPT-4 en het allround model GPT-5 kunnen moeiteloos met je praten over allerlei onderwerpen, en onthouden ook eerdere gesprekken die je met ze hebt gevoerd. Maar het denkt nog niet echt met je mee – jij blijft de regisseur.

Level 2 - Reasoners: AI die meedenkt

Vanaf hier wordt het interessanter. Reasoners doen meer dan antwoorden geven – ze kunnen analyseren, redeneren en complexe problemen oplossen. Vergelijkbaar met een vakdeskundige.

Bekende reasoning-modellen zijn OpenAI’s GPT-o3 en o3-pro, en nu dus ook GPT‑5 Thinking, die specifiek getraind zijn op geavanceerde redenering. Deze systemen kunnen complexe logica aan, plannen over meerdere stappen en begrijpen waarom iets wel of niet werkt. Vraag je bijvoorbeeld: ‘Vergelijk de prestaties van onze drie campagnes, bereken de ROI per kanaal en stel drie optimalisaties voor’, dan zal een Reasoner niet alleen een antwoord geven, maar ook de onderliggende berekeningen uitleggen en advies onderbouwen.

Ook OpenAI’s GPT-4 is een voorbeeld van een Reasoner. Al is dit meer een alleskunner dan een model dat specifiek wordt gebruikt om te redeneren.

In de praktijk betekent dit dat AI kan meedenken met strategie, planning of analyse. Je zet Reasoners bijvoorbeeld in om:

• Marketingcampagnes te evalueren op basis van data en suggesties voor A/B-tests te doen
• Feedback van gebruikers te analyseren en trends te signaleren
• Code te controleren op logica en suggesties te laten doen voor verbetering
• Strategisch mee te denken in productontwikkeling of pricing

Dit is AI als sparringpartner. Je werkt niet vóór AI, maar mét AI.

Level 3 - Agents: AI die taken uitvoert

En dan komen we bij het punt waar we nu staan: Agents. AI-systemen die niet alleen meedenken, maar ook zélf actie ondernemen. Je geeft ze een doel (‘Stel een offerte op en mail deze naar klant X’) en de agent plant zelf de stappen, voert acties uit in tools, past zich aan als iets niet werkt en koppelt terug. Het wacht niet af tot je een nieuwe prompt geeft, maar werkt stapsgewijs en zelfstandig naar het doel toe.

Dat gaat verder dan een automation. Waar een automation iets doet op basis van ‘als X dan Y’, kiest een agent z’n eigen route. Het denkt mee, beslist zelfstandig en werkt door tot het doel bereikt is. Toch is hetgeen dat we nu vaak online zien wél 'slechts' een automation. In een automation tool als n8n stel je een workflow op die data ophaalt, deze doorgeeft aan een AI met een opdracht, en vervolgens doet de AI hier automatisch iets mee. Nog steeds slim en erg handig, maar geen echte agent. Waar een automation een error geeft zodra iets afwijkt van het script, zoekt een agent zélf naar een oplossing. Het volgt geen vast stramien, maar denkt en handelt zelfstandig.

OpenAI is hier een grote speler. Met de recente introductie van OpenAI Agents in ChatGPT kun je eenvoudig je eigen agent opzetten die zelfstandig taken uitvoert. Bijvoorbeeld voor klantcommunicatie, onboarding of data-analyse. Je geeft het doel aan, de agent handelt het af – zonder dat jij elk stapje hoeft te sturen.

Met een AI-agent kun je veel. Denk bijvoorbeeld aan:

• Een agent die je marketingcampagne beheert. Jij geeft het een doel (‘Maximaliseer het aantal conversies voor product X deze maand met Y budget’) en de AI voert dit uit. Het schrijft en test advertenties, past biedingen aan, verplaatst budget en rapporteert.
• Geen simpele chatbot die alleen vragen beantwoordt, maar een proactieve support-agent die zelf klachten oplost. Hij leest inkomende berichten, checkt klantdata, voert zelfstandig diagnoses uit, reageert empathisch en lost het probleem op.
• Een agent die developers helpt: van automatisch testen tot bugfixes en het opstellen én uitvoeren van updateplannen.
• Een persoonlijke AI-assistent die je inbox beheert, afspraken plant en mails voor je opstelt en verstuurt.

Stel je eens voor hoeveel tijd dit vrij zou maken. Klinkt geweldig toch? Maar zover zijn we nog niet. Al komen we er met tools zoals OpenAI Agents nu wél opvallend dichtbij.

Level 4 - Innovators: AI die zelf innoveert

Tot nu toe deden AI-systemen vooral wat jij vroeg. Maar op dit niveau gaat AI zélf met unieke ideeën komen. Niet op basis van een opdracht, maar door nieuwe kansen en hypotheses te ontdekken en met oplossingen te komen die nog niet eerder bedacht zijn.

Waar creativiteit eerder altijd toegekend werd aan de mens, zien we de eerste voorbeelden van AI Innovators hier verandering in brengen. DeepMind (Google’s AI research-tak) gebruikt AI om nieuwe wiskundige formules en algoritmes te ontdekken. Ook worden Innovators ingezet om nieuwe medicijnen te bedenken of efficiëntere materialen te ontdekken die gebruikt worden om bijvoorbeeld batterijen te optimaliseren. Of binnen de kunstwereld om volledig nieuwe stijlen te ontdekken. Niet door het combineren van bestaande stijlen, maar door iets nieuws te bedenken wat nog nooit eerder is gezien.

Wat kun jij hiermee? Nou, Innovators kunnen in de bedrijfswereld ook gebruikt worden om nieuwe producten of business modellen te ontdekken op basis van marktdata en klantbehoeften. Naast het bedenken, werkt hij ook uit hoe je dit het beste kunt maken en vermarkten. Of bedrijfsprocessen optimaliseren door een compleet nieuw proces uit te werken, waar nog geen menselijke consultant eerder over na heeft gedacht.

In essentie herkennen Innovators patronen of technieken die niet voor de hand liggen. Zo komen ze uiteindelijk tot unieke oplossingen en ideeën. Zie het als een innovatiemotor die je uitdaagt. Jij bepaalt de richting, AI toont routes waar je zelf niet op was gekomen.

Level 5 - Organizations: AI als organisatie

Dit klinkt als verre toekomstmuziek, maar er wordt al volop aan gewerkt: AI die niet alleen een taak uitvoert, maar een complete organisatie runt. De AI neemt dus niet de rol van één teamlid op zich, maar is een leidinggevende, manager en werknemer in één. In theorie kan een AGI de doelen en strategie van het bedrijf bepalen, financiële beslissingen nemen, personeel en middelen aansturen en de dagelijkse werkzaamheden in alle afdelingen kunnen uitvoeren. Allemaal zonder menselijke tussenkomst.

Klinkt allemaal mooi, maar in de praktijk zijn we nog lang niet zo ver. Wat we al wel zien is bedrijfsonderdelen die ondersteunt worden door AI: HR voor het screenen van cv’s, planning en logistiek voor het optimaliseren van processen en het uitvoeren van diverse analyses in allerlei teams. AI wordt steeds beter, en hoe verder AI zich ontwikkelt, hoe dichter we bij volledige autonome AI-organisaties komen.

Maar dan komt de vraag: als AI straks complete bedrijven kan draaien, wat blijft er dan nog over voor ons? Het antwoord: Genoeg. Want het gaat hier niet om vervangen, maar om veranderen. AI neemt het repeterende werk over, doet de analyses, optimaliseert processen en tikt de standaardbesluiten af. Jij? Jij richt je op wat AI (nog) niet kan: domeinspecifieke kennis toepassen, toetsen op nuance en impact, gevoel voor context, morele afwegingen maken en menselijk contact leggen.

Sterker nog: wie AI slim inzet, wint tijd, energie en kwaliteit. Uit onderzoek van MIT blijkt dat kenniswerkers die tools zoals ChatGPT gebruiken tot wel 40% productiever zijn. Niet door harder te werken, maar slimmer. Minder sleur, meer impact.

Samenwerken met AI of ingehaald worden?

AI gaat dus niet zomaar je werk overnemen. Maar als jij er niets mee doet, is de kans groot dat iemand anders jouw werk sneller, slimmer en goedkoper doet - mét hulp van AI.

De kunst is dus niet om ‘AI-proof’ te worden, maar om AI-powered te gaan werken. Gebruik Conversational AI om ideeën op te halen en te communiceren. Zet Reasoners in om complexe vraagstukken te analyseren. Laat Agentic AI het saaie repetitieve werk uit handen nemen. En schakel Innovators in voor frisse invalshoeken en nieuwe oplossingen. Zo maak je ruimte voor wat jou energie geeft: strategie, creativiteit en menselijke connectie.

Het werk verdwijnt niet, het verandert. Je rol verschuift van uitvoeren naar aansturen, van zelf bedenken naar samen verbeteren. De winnaars van morgen zijn niet de mensen die AI verslaan, maar degenen die ermee samenwerken.

En ja, de tools liggen er al. AI zit inmiddels in Level 1 en 2, met zelfs de eerste agents om de hoek. Slimme teams zetten AI vandaag al in om efficiënter te werken, te innoveren en voor te lopen op de rest.

Dus of je nu je marketingstrategie aanscherpt, een nieuw product ontwerpt of nadenkt over de toekomst van je bedrijf: kijk welk niveau van AI jou kan helpen. Want wie nu leert samenwerken met AI, blijft het verschil maken.